Proponowany wzór zapisu w księdzie jakości ISO - dotyczący okresowego wzorcowania sprzętu kontrolno-pomiarowego.
Wersja dla firm wzorcujących wyposażenie pomiarowe na zewnątrz
Wyposażenie kontrolno-pomiarowe powinno być okresowo wzorcowane przez polski lub zagraniczny krajowy instytut metrologiczny - NMI (National Metrology Institute) lub Instytut Desygnowany - DI (Designated Institute), będacy sygnatariuszem umowy CIPM MRA lub przez laboratorium wzorcujące akredytowane przez polską lub zagraniczną krajową jednostkę akredytującą - NAB (National Accreditation Body), będącą sygnatariuszem umowy ILAC MRA - w zakresie akredytacji tego laboratorium. W przypadku niemożności zastosowania tych podstanowień - wzorcowanie może być wykonane przez wyżej wymienione akredytowane laboratorium wzorcujące poza zakresem akredytacji lub przez laboratorium wzorcujące producenta wyposażenia lub przez nieakredytowane laboratorium wzorcujące."
Wersja dla firm dokonujących wzorcowań/ sprawdzeń wewnętrznych Wyposażenie kontrolno-pomiarowe użytkowane w zakładzie (organizacji) powinno być okresowo wzorcowane (sprawdzane) przez zakładowe laboratorium wzorcujące (zakładową izbę pomiarów).
Wyposażenie kontrolno-pomiarowe zakładowego laboratorium wzorcującego - służące do wzorcowania (sprawdzania) wyposażenia kontrolno-pomiarowego użytkowanego w zakładzie (organizacji) - powinno być okresowo wzorcowane przez polski lub zagraniczny krajowy instytut metrologiczny - NMI (National Metrology Institute) lub instytut desygnowany - DI (Designated Institute), będacy sygnatariuszem umowy CIPM MRA lub przez laboratorium wzorcujące akredytowane przez polską lub zagraniczną krajową jednostkę akredytującą - NAB - NAB (National Accreditation Body), będącą sygnatariuszem umowy ILAC MRA - w zakresie akredytacji tego laboratorium. W przypadku niemożności zastosowania tych podstanowień - wzorcowanie może być wykonane przez wyżej wymienione akredytowane laboratorium wzorcujące poza zakresem akredytacji lub przez laboratorium wzorcujące producenta wyposażenia lub przez nieakredytowane laboratorium wzorcujące." Powyższe formuły biorą pod uwagę wszystkie mogące wystąpić okoliczności i zapobiegają patowi. Uwaga, ważny wyjątek! Normy jakościowe QMS ISO dla przemysłu motoryzacyjnego przewidują, że świadectwa wzorcowania (certyfikaty kalibracji)/ świadectwa sprawdzenia (certyfikaty weryfikacji metrologicznej) wystawione przez producenta przyrządu pomiarowego (choćby jego zakładowe laboratorium wzorcujące/ sprawdzające nie było akredytowane) mają taki sam status jak świadectwa wzorcowania (certyfikaty kalibracji) wystawiane przez akredytowne laboratoria wzorcujące (kalibracyjne) lub przez GUM. Słowniczek Krajowy instytut metrologii - NMI (National Metrology Institute): centralny organ administracji rządowej (lub agencja rządowa lub agencja prywatna uznana przez rząd) odpowiedzialny w danym państwie za budowę i utrzymywanie państwowych wzorców miar oraz wykonywanie wzorcowań najwyższego rzędu; w Polsce jest nim Główny Urząd Miar (GUM), w Niemczech PTB, w USA NIST, w Chinach NIM. Świadectwa wzorcowania wydane przez GUM (formalnie przez Prezesa GUM) są bezwzględnie uznawane przez auditorów zewnętrznych w Polsce; certyfikat kalibracji wydany przez zagraniczny krajowy instytut metrologiczny jest uznawany przez auditorów zewnętrznych w Polsce, pod warunkiem, że instytut ten jest sygnatariuszem umowy CIPM MRA (można to sprawdzić na stronie internetowej BIPM); czasem - ponieważ nie jest to regułą - certyfikaty kalibracji wydawane przez zagraniczne NMI posiadają dodatkowo znak graficzny CIPM MRA (co ułatwia identyfikację likwidując jednocześnie potrzebę sprawdzania sygantariusza na stronie internetowej BIPM). Instytut desygnowany - DI (Designated Institute) - instytut naukowo-badawczy działający w dziedzinie metrologii, upoważniony oficjalnie przez krajowy instutut metrologii do budowy i przechowywania niektórych państwowych wzorców miar i wykonywania niektórch wzorcowań najwyższego rzędu; świadectwa wzorcowania wydane przez polskie instytuty desygnowane (upoważnione przez GUM) są bezwzględnie uznawane przez auditorów zewnętrznych w Polsce; certyfikat kalibracji wydany przez zagraniczny instytut desygnowany (upoważniony przez zagraniczny NMI) jest uznawany przez auditorów zewnętrznych w Polsce, pod warunkiem, że instytut ten jest sygnatariuszem umowy CIPM MRA (można to sprawdzić na stronie internetowej BIPM); czasem - ponieważ nie jest to regułą - certyfikaty kalibracji wydawane przez zagraniczne DI posiadają dodatkowo znak graficzny CIPM MRA (co ułatwia identyfikację likwidując jednocześnie potrzebę sprawdzania sygantariusza na stronie internetowej BIPM). Krajowa jednostka akredytująca - NAB (National Accreditation Body) - centralny organ administracji rządowej (lub agencja rządowa lub agencja prywatna uznana przez rząd lub przez ILAC) upoważniony w danym państwie do akredytowania systemów zarządzania i metod stosowanych przez laboratoria wzorcujące (kalibracyjne) i badawcze (testujące); w Polsce jest nim Polskie Centrum Akredytacji (PCA), w Niemczech DAkkS (dawne DAR-DKD), w USA m. in. NVLAP i A2LA, w Wlk. Brytanii UKAS, w Chinach CNAS. Większość NAB jest sygnatariuszami umowy ILAC MRA. Akredytowane laboratorium wzorcujące - ACL (Accredited Calibration Laboratory): zewnętrzne lub zakładowe laboratorium wzorcujące (kalibracyjne, pomiarowe) stosujące system zarządzania jakością zgodny z normą ISO/IEC 17025 (w Polsce: PN-EN ISO/IEC 17025), co jest oficjalnie potwierdzone przez krajową jednostkę akredytującą w certyfikacie akredytacji. Każde ACL podsiada oprócz certyfikatu akredytacji także zakres akredytacji, w którym są wymienione rodzaje przyrządów pomiarowych, których metody wzorcowania zostały akredytowane; świadectwa wzorcowania wydane przez polskie laboratoria wzorcujące akredytowane przez PCA są bezwzględnie uznawane przez auditorów zewnętrznych w Polsce pod warunkiem, że metoda wzorcowania danego przyrządu pomiarowego znajduje się w zakresie akredytacji, a co za tym idzie - świadectwo wzorcowania jest opatrzone znakiem PCA; certyfikat kalibracji wydany przez zagraniczne ACL jest uznawany przez auditorów zewnętrznych w Polsce, pod warunkiem, że laboratorium to zostało akredytowane przez krajową jednostkę akredytującą będącą sygnatariuszem umowy ILAC MRA (co można sprawdzić na stronie internetowej ILAC), a co za tym idzie - certyfikat kalibracji zawiera znak krajowej jednostki akredytującej połączony ze znakiem ILAC MRA (co ułatwia identyfikację likwidując jednocześnie potrzebę sprawdzania sygnatariusza na stronie internetowej ILAC). Znak krajowej jednostki akredytujacej na certyfikacie kalibracji świadczy jednocześnie o tym, że metoda wzorcowania przyrządu pomiarowego, którego dotyczy certyfikat - jest akredytowana. Nieakredytowane laboratorium wzorcujące - NCL (Not-Accredited Calibration Laboratory): zewnętrzne lub zakładowe laboratorium wzorcujące (kalibracyjne, pomiarowe) stosujące własny system zarządzania jakością (np. wg normy zakładowej) lub niecertyfikowany system zarządzania jakością wg normy ISO/IEC 17025 (w Polsce: PN-EN ISO/IEC 17025); świadectwa wzorcowania (certyfikaty kalibracji) wydawane przez NCL są zwykle co do formy graficznej i treści zbliżone do świadectw wzorcowania wydawanych przez ACL, jednak nie są opatrzone znakiem krajowej jednostki akredytującej i dość rzadko umieszcza się na nich wartości niepewności pomiaru przy wzorcowaniu; część NCL stosuje dla dokumentów potwierdzających wykonanie wzorcowania inne nazwy, takie jak np.: świadectwo sprawdzenia, świadectwo kontroli, świadectwo kalibracji, certificate of inspection, świadectwo pomiaru, measuring report; na uwagę zasługuje fakt, że certyfikowane systemy zarządzania jakością ISO w branży motoryzacyjnej dopuszczają możliwość wzorcowania sprzętu kontrolno-pomiarowego u producenta, nawet jeśli zakładowe laboratorium wzorcujące producenta nie jest akredytowane. Oprac. R. Garbiec
