Spójność pomiarowa - definicja wg słownika VIM:
"Właściwość wyniku pomiaru lub wzorca jednostki miary polegająca na tym, że można je powiązać z określonymi odniesieniami, na ogół z wzorcami państwowymi lub międzynarodowymi jednostki miary, za pośrednictwem nieprzerwanego łańcucha porównań, z których wszystkie mają określone niepewności."
Cytat z dokumentu DA-06 wydanie 4, opublikowanego przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA) dn. 17.11.2011 r.:
"4.1 Źródła zapewnienia spójności pomiarowej
Wyposażenie pomiarowe (np. przyrządy pomiarowe, wzorce pomiarowe, układy pomiarowe, wyposażenie badawcze spełniające funkcje pomiarowe) stosowane do wzorcowań/kalibracji, pomiarów, badań i inspekcji, mające istotny wpływ na niepewność pomiaru związaną z wynikami tych działań, powinno być wzorcowane przez krajowe instytucje metrologiczne - NMI (National Metrology Instytut), albo Instytuty Desygnowane - DI (Designated Institutes) będące depozytariuszami wzorców państwowych, będące sygnatariuszami porozumienia CIPM MRA, albo przez laboratoria wzorcujące akredytowane przez sygnatariuszy porozumień EA MLA lub ILAC MRA.
Funkcję NMI w Polsce pełni Główny Urząd Miar (GUM). Adres internetowy GUM: www.gum.gov.pl. Instytutami Desygnowanymi, które utrzymują wzorce państwowe w Polsce, są: Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych (INTiBS - www.int.pan.wroc.pl) oraz Narodowe Centrum Badań Jądrowych - Ośrodek Radioizotopów POLATOM (POLATOM - www.polatom.pl). (...) Jeżeli Główny Urząd Miar, krajowe Instytuty Desygnowane oraz krajowe akredytowane laboratoria wzorcujące nie mogą zapewnić spójności pomiarowej w danej dziedzinie (brak stosownych odniesień), lub niewłaściwa jest wartość oczekiwana zdolności pomiarowej CMC), źródłem spójności pomiarowej może być NMI lub DI innego kraju, będąca sygnatariuszem CIPM MRA, lub też laboratoria wzorcujące akredytowane w tych krajach, w których jednostka akredytująca jest sygnatariuszem porozumień EA MLA lub ILAC MRA. W przypadku gdy określone wyposażenie pomiarowe nie ma istotnego wpływu na wyniki wzorcowań, badań lub innej formy prowadzonej oceny zgodności (np. inspekcji) - organizacja stosująca wyposażenie powinna udokumentować merytorycznie analizę zawierającą uzasadnienie przyjęcia założenia o braku istotnego wpływu, np. poprzez określenie wartości składowych i ich analizę, opracowanego budżetu niepewności pomiarów, na podstawie przyjętego równania/modelu pomiaru.
Wzorce pomiarowe odniesienia akredytowanych laboratoriów powinny być wzorcowane w laboratoriach NMI/DI o odpowiedniej zdolności pomiarowej CMC, zgodnej z wykazem zawartym w bazie danych The BIPM Key Comparison Database (KCDB), albo w akredytowanych laboratoriach wzorcujących o odpowiedniej zdolności pomiarowej CMC określonej w zakresie akredytacji, opublikowanym na stronie internetowej jednostki akredytującej dane laboratorium.
Uwaga: Certyfikat systemu zarządzania jakością wg ISO 9001 nie stanowi potwierdzenia kompetencji laboratorium do wykonywania wiarygodnych wzorcowań. Polskie Centrum Akredytacji nie uznaje w takim wypadku laboratorium za kompetentne do zapewnienia spójności pomiarowej wyników wzorcowań.
Jeżeli powiązanie z międzynarodowymi lub państwowymi wzorcami pomiarowymi lub wzorcami pomiarowymi akredytowanych laboratoriów wzorcujących jest niemożliwe do uzyskania lub nieracjonalne w konkretnym przypadku, to można zastosować uzgodnione wzorce pomiarowe (lub procedury pomiarowe), jednoznacznie opisane i zaakceptowane przez wszystkie zainteresowane strony. Zapewnienie spójności pomiarowej w powyższych badaniach z zastosowaniem materiałów odniesienia oraz szczepów odniesienia w ramach metody badawczej zostało określone w p. 4.4 niniejszego dokumentu.
4.2 Potwierdzanie spójności pomiarowej Wzorcowanie wyposażenia pomiarowego przez kompetentne organizacje określone w punkcie 4.1, jest podstawą zapewnienia spójności pomiarowej.
Potwierdzeniem przeprowadzonego wzorcowania jest świadectwo wzorcowania.
PCA nie akceptuje świadectw legalizacji jako potwierdzenia spójności pomiarowej.
Świadectwa wzorcowania wydawane przez akredytowane laboratoria wzorcujące są dowodem zachowania spójności pomiarowej pod warunkiem, że zawierają symbol akredytacji, a wzorcowane przyrządy i parametry zawarte są w zakresie akredytacji. Świadectwa wzorcowania wydane przez NMI/DI, zawierające symbol Międzynarodowego Biura Miar - BIPM, są wystarczającym potwierdzeniem spójności pomiarowej. NMI/DI nie są zobowiązane do stosowania symbolu BIPM w wydawanych świadectwach wzorcowania. Wykaz NMI/DI - sygnatariuszy CIPM MRA przedstawiony jest w Załączniku C do bazy danych The BIPM Key Comparison Database (KCDB)."
--------
Powyżej cytowane wymagania PCA są adresowane do akredytowanych laboratoriów wzorcujących oraz do laboratoriów wzorcujących ubiegających się o akredytację.
Dokument DA-06 jest zaleceniem dobrowolnego stosowania, co oznacza jednocześnie, że nie jest aktem prawnym, ani załącznikiem do aktu prawnego. Niemniej jednak wywiera pośredni wpływ na politykę jakości u przedsiębiorców stosujących certyfikowane systemy zarządzania zgodne z normami jakościowymi ISO (tzw QMS ISO), np. ISO 9001. Dokument ten bowiem znają audytorzy zewnętrzni systemów zarządzania i częstokroć uznają go za jedno z kryteriów oceny systemu. Dlatego jest właściwe, aby upowszechniać zapisy tego dokumentu w polskiej gospodarce.
Oprac.: R.Garbiec
MATBOR Sp. z o.o.
